Selçuklu Hanedanı (Farsça: آل سلچوق, Âl-i Selçuk ya da Farsça: سلجوقيان Selçûkiyân, Selçuklular), Orta Asya kökenli Oğuz Türklerinin bir kolu olan Kınık boyuna mensup bir aile. Dukak'ın soyundan gelen ve Selçuk'un kurduğu Büyük Selçuklu İmparatorluğu ile bir hanedan halini alan Selçuklular 11. ve 14. yüzyıllar arasında Orta Asya'nın bir bölümünü ve Orta Doğu'yu yönetti.
Selçuklular, Orta Doğu'da devletler kurarak 300 yıl boyunca egemen olmuş, Oğuzların Kınık boyundan bir Türk hanedanıdır. Adı, hanedanın kurucusu Selçuk Bey'den gelir. Göçebe Türklerde bozkırdaki ırmakları geçiş büyük önem arzediyordu. Oğuznamede salı keşfeden kişi boyun önemli bir atası sayılmaktadır. Selçukluların kurduğu devletlerin ilki, Büyük Selçuklu Devletidir. Bu devlet daha sonra Anadolu Selçukluları, Kirman Selçukluları, Horasan Selçukluları, Suriye Selçukluları ve Irak Selçukluları devletleri olarak beşe ayrılmıştır.
Türklerin tarih boyunca kurdukları devletlerden en önemlilerinden birisi Büyük Selçuklu Devleti'dir. Selçuklular 24 Oğuz kabilesinden Kınık boyuna mensupturlar. Oğuzlar 10. yüzyılda Sir-i Derya (Seyhun) ile Hazar Denizi'nin doğusu ve Aral Gölü arasındaki bölgede yaşarken Kınık boyu da bunların arasında Sir-i Derya suyunun ağzına yakın oturmakta idi. 10. yüzyılın başında Oğuz Yabgu Devleti'ni "Yabgu" unvanı taşıyan bir hükümdar idare etmekte idi. Selçuklu ailesinin atası olan Temir-Yalıg (Demir yaylı) lakablı Dukak (veya Dokak)'ın Müslüman olduğu rivayeti de vardır. Dandanakan Muharebesi ile Horasan'ı Gaznelilerden alacak olan Tuğrul ile Çağrı Beyler ise Mikâîl'in oğullarıdır..[1][2]
Anadolu Selçuklu sultanları listesi
Büyük Selçuklu Devleti (1029–1157) | |||||||||
Taht ismi | Asıl isim | Resim | Unvan | Doğum-Ölüm | Hükümdarlık başlangıcı | Hükümdarlık sonu | Aile bağlantıları | Not | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Tuğrul | Tuğrul bin Mikail | Ruknedein, Abutalip, Bey, Sultan | 995–1063 | 1029 | 1063 | Selçuk Bey oğlu Mikail'in oğlu | |||
Alp Arslan | Muhammed bin Davud Çağrı | Adudeddevle Ebu Şuça, Sultan | 1039–1072 | 1063 | 1072 | Tuğrul Bey'in kardeşi Davud Çağrı Bey'in oğlu | Esir alınmış bir kale komutanı tarafından öldürüldü. | ||
I. Melikşah | Hasan | Sultan Celalü'ldevle ve'd-din Müizzuddin Ebu'l Feth Melikşah | 1055–1092 | 1072 | 1092 | Alp Arslan'ın oğlu | |||
I. Mahmud | Mahmud | Nasireddin, Abulkasem, Sultan | 1086–1094 | 1092 | 1093 | I. Melikşah'ın oğlu | Beş yaşında sultan ilan edildi. 1093-1094'te İsfahan ve Fars bölgesi tabi hükümdari | ||
Berkyaruk | Muhammad Berkyaruk bin Melikşah | Ebu Muzaffer Rükneddin | 1080–1105 | 1094 | 1105 | I. Melikşah'ın oğlu | |||
II. Melikşah | Muizzeddin Melikşah | Muizziddin, Ebulfeth, Sultan | 1101 – ? | 1105 | 1105 | Berkyaruk'un oğlu | Amcası Muhammed Tapar tarafından tahttan indirildi ve kör edildi. | ||
Muhammed Tapar | Giyaseddin, Ebuşucca, Sultan | 1082–1118 | 1105 | 1118 | I. Melikşah'ın oğlu | ||||
Sencer | Ahmed | Muizziddin, Ebulhareth, Sultan | 1097-
1157 |
1118 | 1157 | I. Melikşah'ın oğlu |